Pierwsze kobiety w polskim żeglarstwie

Pod koniec listopada 1934 r. odbył się chrzest S/Y „Grażyna” – pierwszego żeńskiego jachtu pełnomorskiego. Było to wówczas wydarzenie przełomowe, ponieważ był to jacht z całkowicie żeńską załogą, dowodzony przez Jadwigę Wolff-Neugebauer, która w 1933 roku jako pierwsza Polka otrzymała patent kapitana. Następnie za sterem S/Y „Grażyna” stanęła Jadwiga Skąpska-Truscoe, należąca do legendarnego Hufca Syberyjskiego(1). W tym artykule opowiemy Wam o dziejach pierwszych Polek, które zmieniły oblicze polskiego jachtingu oraz ich flagowego jachtu. Cała historia zaczyna się w 1918 roku, jeszcze nie w Polsce lecz w… odległym o ponad 7 tysięcy kilometrów Władywostoku!

Jadwiga Skąpska – pionierka żeglarstwa wśród kobiet

Jadwiga Skąpska była potomkiem polskiego zesłańca, urodziła się na Syberii w 1907 r. Jak wiele polskich dzieci w rejonie Władywostoku wychowywała się w szkole z internatem,  a następnie w sierocińcu prowadzonym przez Polski Komitet Ratunkowy Dzieci Dalekiego Wschodu – organizację założoną przez nauczycielkę Annę Bielkiewicz i lekarza dr Józefa Jakóbkiewicza.

W ośrodku działało harcerstwo zorganizowane we Władywostoku dla niewielkiej grupy dzieci już w 1917 r., jeszcze przed powstaniem Komitetu. Licząca około 80 dziewcząt i chłopców  „Pierwsza Polska Drużyna Harcerska” jest uważana za pierwszą polską drużynę wodną, a tym samym za początek polskiego żeglarstwa.

Harcerze uczyli się pływania i wiosłowania, a później żeglowania na szalupach i dżonkach. Jadwiga Skąpska należała do tej drużyny, która z pomocą dr Józefa Jakóbkiewicza rozwinęła się, tworząc pierwszy polski hufiec harcerski, nazwany „Hufcem Syberyjskim”(2).

Kod rabatowy na rejs żeglarski Pierwsza Fala: KO
Rabat: -5%

Kody rabatowe są dostępne po przejściu do formularza rejestracji. W związku z dużą ilością zgłoszeń, które cały czas napływają liczba kodów rabatowych jest ograniczona i są dostępne tylko do końca maja 2023.

Zdjęcia z ostatniej wyprawy znajdziesz w galerii zdjęć z rejsów po Bałtyku dla młodzieży.

Pierwsza Fala to zapoznawczy rejs morski dla młodzieży po bezpiecznych wodach Zatoki Gdańskiej.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, działania Komitetu stworzonego przez Annę Bielkiewicz i dr Józefa Jakóbkiewicza zmierzały do ewakuacji polskich dzieci z Dalekiego Wschodu do Polski.

O niezwykłej historii ich podróży do kraju pisaliśmy w artykule: Mali Odyseusze na trzech oceanach – Hufiec Syberyjski w drodze z Władywostoku na Hel

Po trwającej dwa lata podróży z Władywostoku, Jadwiga Skąpska – podobnie jak setki innych dzieci – trafiła do ośrodka w Wejherowie. Dr Jakóbkiewicz dalej kierował Hufcem Syberyjskim, który kontynuował swoją działalność na Półwyspie Helskim(3).

Chcesz rozpocząć swoją własną przygodę z żeglarstwem morskim? Zapraszamy na zapoznawczy rejs morski dla młodzieży po Zatoce Gdańskiej.

Żeglarskie manewry na obozie – Hel; lipiec 1927 r. Fotografia ze zbiorów Darka Szczecina(5). Wykorzystano za zgodą autora.

Obozy dla harcerek prowadziła właśnie Jadwiga Skąpska – wychowanka Hufca Syberyjskiego jeszcze z czasów Władywostoku – szybko zdobywając kolejne stopnie i wykształcenie. W 1930 roku zainicjowała organizację szkoleniowych obozów wodnych dla dziewcząt. Zajęcia z pływania, wiosłowania i żeglowania były wówczas działaniami przełomowymi(4).

SY Grażyna – flagowy jacht polskiego żeglarstwa kobiecego

Jacht ufundowano z dobrowolnych składek, w których znaczny udział miał Michał Grażyński – ówczesny wojewoda śląski – od którego nazwiska pochodzi nazwa jednostki. Była to jednostka, o jakiej Dzieci Syberyjskie, pamiętające jeszcze Władywostok, pewnie nawet nie marzyły.

Liczący 12 metrów długości jol nosił cztery żagle: dwa sztaksle (fok i kliwer), gaflowy grot oraz bermudzki bezan. Łączna powierzchnia żagli wnosiła aż 76,5 m². Posiadał miejsca dla 7 osób załogi oraz pełne wyposażenie do pełnomorskiej żeglugi. Jacht, zbudowany w 1922 roku, był produkcji fińskiej. Zachowało się kilka fotografii tej pięknej jednostki(1).

29 listopada 1934 r. w powstałym na Helu własnym ośrodku harcerek odbył się uroczysty chrzest tego pionierskiego jachtu. S/Y „Grażyna” stała się jachtem flagowym żeglarstwa kobiecego w Polsce. Pierwszym kapitanem „Grażyny” została Jadwiga Wolff-Neugebauer – pierwsza kobieta w Polsce, która w 1933 roku uzyskała patent kapitana.

W 1935 r. kapitanem „Grażyny” została Jadwiga Skąpska, pod jej dowództwem odbyły się pierwsze polskie rejsy morskie załóg żeńskich. Pierwszy sztorm załogantki „Grażyny” pokonały w 1935 roku, a w 1937 roku pod dowództwem Skąpskiej odbyły rejs do Danii i Szwecji(4).

Doprowadzenie do obecności na jachcie morskim załogi składającej się z samych kobiet było w tamtych czasach rzeczą niezwykłą i osiągnięciem na miarę epoki. Ówczesne zwyczaje zabraniały zabierać kobiety na pokład jako załogę. Harcerki nie mogły nawet wejść na „Zawiszę Czarnego”. Trzeba było jednak przecierać nowe szlaki.

Rozpocznij swoją przygodę z żeglarstwem

Dziś nie ma żadnych przeszkód dla kobiet w uprawianiu żeglarstwa – zarówno na wodach śródlądowych jak i morskich. Na dzisiejszych obozach żeglarskich dziewczyny stanowią zwykle około połowę ekipy. Jeśli masz już za sobą pierwsze żeglarskie kroki, zapraszamy na zapoznawcze rejsy morskie na bezpiecznych wodach Zatoki Gdańskiej.

W ciągu tygodnia zwiedzania pięknego polskiego wybrzeża pokażemy Ci to, co  w morzu najciekawsze: morskie porty jachtowe, nawigację, żeglugę w nocy, manewrowanie dużym jachtem i mieszkanie na nim. A wszystko to bez choroby morskiej!

Zobacz naszą propozycję: Zapoznawczy rejs morski dla młodzieży po Zatoce Gdańskiej

Kod rabatowy na rejs

Kod rabatowy na rejs żeglarski Pierwsza Fala: KO
Rabat: -5%

Kody rabatowe są dostępne po przejściu do formularza rejestracji. W związku z dużą ilością zgłoszeń, które cały czas napływają liczba kodów rabatowych jest ograniczona [zostało: 10] i są dostępne tylko do końca maja 2023 (środa 31 maja 23:59)

—
Bibliografia:
(1) Strzykwa Morska, Salon24 (12 grudnia 2014) [online:] https://www.salon24.pl/u/karzo/621080,strzykwa-morska [dostęp 25.10.2020]
(2) Doktor Jakóbkiewicz i Hufiec Syberyjski; [w:] Wodniacy – vortal harcerzy wodniaków [on-line:] http://wodniacy.eu/almanach.item.2/doktor-jak%C3%B3bkiewicz-i-hufiec-syberyjski.html [dostęp 23.10.2020]
(3) Echo Dalekiego Wschodu: ogólnego zbioru z poprzednio wydanemi w Japonii (1929) [on-line:] https://polona.pl/item/echo-dalekiego-wschodu-ogolnego-zbioru-z-poprzednio-wydanemi-w-japonji,MzM5Njky/3/#info:metadata [dostęp 23.10.2020]
(4) HM. Jadwiga Skąpska-Truscoe 1907-1996; [w:] Związek Harcerstwa Polskiego poza granicami Kraju; Gazetka Nr 2 – Migawki historyczne [on-line:] http://www.zhppgk.org/organizacja_harcerek/egazetka_2/gazetka_2_migawki_grazyna.htm [dostęp 23.10.2020]
(5) Darek Szczecina; Hufiec Syberyjski. Z Władywostoku do Wejherowa; [w:] Nasze Miasto [on-line:] https://naszemiasto.pl/hufiec-syberyjski-z-wladywostoku-do-wejherowa/ar/c1-4493880 [dostęp 26.10.2020]