Węzły żeglarskie – podstawy

Pamiętacie ten moment dzieciństwa, kiedy pierwszy raz w życiu samodzielnie zawiązaliście sznurówki? Na początku palce poruszały się pewnie trochę niezgrabnie, a sama kokardka przy bucie była lekko krzywa, ale to nie miało znaczenia: duma z tego małego sukcesu przesłaniała wszystkie niedociągnięcia techniczne! Dziś idziemy o krok dalej i pokażemy najważniejsze węzły żeglarskie.

Węzły i cała sznurkologia stanowią istotny element żeglarstwa. Mniej więcej tak istotny, jak umiejętność dobrego zawiązania sznurówek stanowi element codziennego życia – można chodzić z rozwiązanymi butami, albo takimi, które ciągle się rozwiązują, jednak w końcu, po którymś z kolei niefortunnym potknięciu człowiek dostaje białej gorączki i dochodzi do wniosku, że ma dwa wyjścia: nauczyć się porządnie wiązać tę nieszczęsną kokardkę albo kupić buty zapinane na rzepy.

Najważniejsze węzły żeglarskie

Żeglarze takiego wyboru nie mają. Tak to już jest w tym sporcie – jeżeli ktoś źle zawiąże cumy i jacht odpłynie samoistnie od brzegu, będzie to dużo poważniejsze niż gdyby postradał buty.

Dobrzy żeglarze potrafią więc wiązać węzły znakomicie. Wszystkich węzłów nauczysz się podczas rejsów i obozów żeglarskich organizowanych przez Szkołę Żeglarstwa PuntoVita.

Wbrew pozorom nie trzeba znać zatrważających ilości węzłów, aby poradzić sobie na jachcie. Do hobbystycznej żeglugi swobodnie wystarczy ci znajomość paru najczęściej stosowanych, a ich solidne opanowanie z pewnością ułatwią ci żeglarski rejs.

Sprawdźcie, czy znacie te węzły żeglarskie!

Węzeł knagowy

Jest to podstawowy węzeł żeglarski, który niejednemu adeptowi sztuki żeglarskiej spędza sen z powiek podczas obozu żeglarskiego… Choć na pierwszy rzut oka wygląda niepozornie, dobrze zaknagowana cuma nie poluzuje się nawet przy mocnym wietrze. Służy do wiązania lin – zwykle właśnie cum lub fałów – na knadze, czyli na specjalnym, metalowym okuciu.

Węzeł buchta

Buchta jest jednym z pierwszych węzłów, których nauka czeka was na żaglach. Choć wielu żeglarzy bez zbytniego entuzjazmu zwija swoje pierwsze buchty, jest to niezastąpiony węzeł żeglarski do klarowania – czyli układania – długich zwojów lin. Każda lina na jachcie, która obecnie jest nieużywana, powinna być zwinięta w taki sposób, aby można było szybko ją odpleść i użyć. Nie może więc być byle jak wrzucona do bakisty lub, co gorsza, leżeć bezładnie na pokładzie. Buchta jest naprawdę dobrym węzłem. Aby ułatwić sobie naukę buchty, pamiętaj, aby zwoje były duże i tej samej wielkości. Ładnie zwinięta buchta daje także zaskakująco dużo satysfakcji, więc nie bój się dążyć do perfekcji!

Węzeł baranie rogi

Są bardzo łatwym do nauki węzłem żeglarskim. Osobiście właśnie za pomocą baranich rogów zakończonych dodatkowym zabezpieczeniem wiążę odbijacze. Być może wiesz, że są (co najmniej) dwie szkoły wiązania odbijaczy. Jedni używają w tym celu baranich rogów, inni wyblinki. A że żeglarze mają zwykle zapalczywe natury, bywa, że zwolennicy tych przeciwnych szkół skaczą sobie do gardeł – najczęściej na forach internetowych. Uważam, że nie ma co drzeć kotów o takie drobnostki – jeżeli tylko węzeł trzyma i da się go rozwiązać bez użycia siły, znaczy, że jest dobry.

Węzeł wyblinka

Tak jak zaznaczyłam powyżej, niektórzy używają tego węzła do mocowania odbijaczy. Jeżeli dodatkowo się ją zabezpieczy, trzyma nie gorzej niż baranie rogi. Jednak w przypadku, gdy lina jest dużo grubsza od relingu, na którym chcemy ją zawiązać, wyblinka trzyma kiepsko i uważam, że lepiej sprawdzają się wtedy baranie rogi. Wyblinki natomiast świetnie się sprawdzają przy podwieszaniu zbuchtowanych cum na koszu rufowym.

Węzeł płaski

Nazywany przez niektórych również prostym, przez co całymi latami dostarcza internetowym żeglarzom tematu do słownych przepychanek. Prawda jest taka, że możecie wymyślić nową nazwę dla każdego z istniejących węzłów i nie naruszy to równowagi wszechświata. Dlatego wyjaśnię do czego służy: jest to węzeł idealny do łączenia ze sobą lin o tej samej grubości – lub końcówek tej samej liny. Dobrze jest nim np. przywiązywać hals do masztu lub wiązać refy.

Węzeł refowy

Służy – jak wskazuje nazwa – do wiązania na żaglu reflinek. W zależności jednak od grubości i śliskości liny, może się okazać, że lepiej będzie trzymał węzeł płaski. Węzeł refowy jest wiązany dokładnie tak, jak płaski, z tą różnicą, że jednej z lin nie przewleka się do końca przez oczko, a zostawia pętelkę. Dobra, to teraz palec pod budkę, kto czasami wiąże buty na refowy, a dotychczas o tym nie wiedział?

Węzeł szotowy i bramszotowy

Ze wszystkich znanych mi węzłów żeglarskich te dwa są moimi bezkonkurencyjnymi faworytami. Za krótka lina kotwiczna? – dowiązuję do niej inną bramszotowym. Zerwana linka lazy jacka? – węzeł szotowy ratuje sytuację. Są to węzły służące do łączenia lin o różnej grubości.

Bramszotowy jest wiązany jak szotowy, a na koniec jest zabezpieczony jeszcze jednym opleceniem liny.

Węzeł ratowniczy

Charakteryzuje się tym, że da się go z łatwością zawiązać przy użyciu jednej ręki. Najczęściej w żeglarstwie służy on do mocowania cumy na polerze. Dobrze jest opanować sztukę wiązania go na dwa sposoby: na sobie i w rękach. Jeżeli nauczycie się wiązać ratowniczy nie oplatając się liną, nie będziecie musieli wyłazić z tej pętli przy każdym cumowaniu…

Sprawne wiązanie węzłów żeglarskich – szczególnie tych przydatnych do cumowania jachtu – bardzo przydaje się, gdy pomagamy innym załogom zacumować w awaryjnej sytuacji (np. kłopotów z silnikiem). Tutaj jeden z naszych uczestników rejsu szkoleniowego dla dorosłych pomaga zacumować innym żeglarzom w przystani Kętrzyńska Przystań (j. Mamry). Sprawdź ofertę rejsów w dziale – żeglarstwo dla dorosłych.

Fotorelacja z kursu na żeglarza jachtowego i sternika motorowodnego w szkole Puntovita – fot. Michał Smolarski

Węzeł ósemka

Jest łatwym do wykonania „ supłem żeglarskim”. Wiąże się ją najczęściej na końcówkach szotów, aby zapobiegały wysunięciu się szota z kluzy… A także bardzo dobrze prezentują się na bransoletkach wykonanych z liny.

Związ wantowy

Skoro już o bransoletkach mowa, związ wantowy jest węzłem służącym do łączenia dwóch lin w taki sposób, że można regulować rozmiar utworzonej przez nie pętelki. Dzięki temu producenci sznurkowych bransoletek często stosują je w swoich wyrobach. Ponadto, jeżeli dwa supły zacisną się ze sobą, tworzy się trwały, trudny do rozwiązania węzeł. To z kolei powoduje, że można go stosować także przy łączeniu dwóch końców włóczki przy robieniu na drutach!

Węzeł cumowniczy żeglarski

Jest niezwykle eleganckim i wytrzymałym węzłem. Można go zawiązać na przykład na polerze podczas cumowania lub… przywiązać linki od tentu do relingów! Przy tej drugiej czynności jest niezastąpiony, ponieważ można dzięki niemu mocno napiąć linę, która się nie poluzuje, kiedy będziemy kończyć wiązanie węzła. Pamiętajcie, że nie należy cumowniczego żeglarskiego ani żadnego innego węzła zawiązywać na drzewach! – Nawet, jeżeli nie widać tego na pierwszy rzut oka (bakterii też nie widać), kora drzewa jest ścierana przez linę, a przez to drzewo staje się bardziej podatne m.in. na atak grzybów i niekorzystne warunki atmosferyczne.

Węzeł kotwiczny

Ostatni w tym artykule węzeł żeglarski służy zwykle, zgodnie ze swoją nazwą, do mocowania liny do ucha kotwicy. Kiedy jest dobrze zawiązany, prędzej lina pęknie w pół niż kotwiczny się rozwiąże!

Jak widzicie, choć nie wymieniłam tu oczywiście wszystkich, węzłów marynarskich i żeglarskich jest całe mnóstwo, jednak nie wszystkich używa się z taką samą częstotliwością. Warto jednak znać dobrze te najpotrzebniejsze i wiedzieć, jakie zastosowania mają pozostałe. Zawsze można przecież sprawdzić w podręczniku jak zawiązać węzeł kotwiczny… Choć lepiej nie musieć gorączkowo wertować książki w poszukiwaniu knagi przed każdym wejściem do portu.

Praktyczna nauka węzłów na obozie żeglarskim

Nauka żeglarstwa to między innymi nauka węzłów żeglarskich – szkolenia żeglarskie zawsze poruszają ten temat, w szczególności gdy staramy się o patent żeglarski. W ciągu każdego kursu żeglarskiego na Mazurach uczymy kilkunastu najczęściej stosowanych w praktyce węzłów żeglarskich.

Węzły żeglarskie na morzu

Czy na rejsach morskich stosuje się takie same węzły żeglarskie? Oczywiście tak. W trakcie rejsu jachtem po Zatoce Gdańskiej będziemy stosowali takie same węzły żeglarskie, jak na wodach śródlądowych.

Liny jakimi będziemy wówczas operować, będą jednak znacznie inne – na jachcie morskim liny żeglarskie są przede wszystkim bardziej wytrzymałe, odporne na działanie wody słonej a przez to najczęściej znacznie grubsze. Zawiązanie nawet najprostszego węzła żeglarskiego na grubej cumie morskiego jachtu może się okazać pewnym wyzwaniem dla żeglarza po raz pierwszy wsiadającego na pokład jachtu morskiego.

Muring (mooring) zawiązany na prawej knadze dziobowej naszego jachtu podczas rejsu po Wyspach Kanaryjskich. Muringi należą do najbardziej uciążliwych lin do wiązania węzłów – twarda, gruba lina wiążę się bardzo ciężko, do tego lina wyjmowana z wody często jest porośnięta ostrymi muszlami… Cóż, wyjścia nie ma – i tak trzeba zawiązać porządny węzeł żeglarski.

Ilustracje:

• węzeł knagowy: pixbay.com
• węzeł baranie rogi: puntovita.pl
• węzeł wyblinka: Inisheer, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=425477