Żeglowanie po Cabo Verde

Cabo Verde, znane również jako Wyspy Zielonego Przylądka, to archipelag składający się z dziesięciu głównych wysp, położony na Oceanie Atlantyckim, około 450 km na zachód od wybrzeży Afryki. Te malownicze wyspy przyciągają żeglarzy swoją różnorodnością krajobrazów, pięknymi plażami oraz bogatą kulturą. Żeglowanie po Cabo Verde to doskonała okazja, aby odkryć unikalne piękno tego regionu i cieszyć się niezapomnianą przygodą na wodzie.

Żeglarstwo rozwija się w tym rejonie stopniowo. Dostępność jachtów, miejsc do cumowania i zaplecze techniczne jest wciąż bardzo ograniczone. Wyprawa na Cabo Verde to jeszcze trochę wyprawa w nieznane – ma to charakter żeglarskiej przygody. Poniżej przedstawiamy kluczowe informacje o żeglowaniu po Cabo Verde.

Warunki pogodowe dla żeglarzy w Cabo Verde

Z perspektywy żeglarza z północy, Cabo Verde oferuje korzystne warunki atmosferyczne. Charakteryzuje się stale wysokimi temperaturami, które nie są jednak uciążliwe, oraz bardzo ograniczonymi opadami deszczu.

W Mindelo (São Vicente) średnie roczne opady wynoszą jedynie 126 mm, a większość z nich przypada na miesiące od sierpnia do listopada. W wyższych partiach wysp opady mogą być nawet dwukrotnie większe, jednak susze trwające kilka lat są powszechne i nie pozostają bez wpływu na stan rolnictwa na wyspach. Piszemy o tym więcej w artykule: Co się je na Wyspach Zielonego Przylądka?

Średnia wilgotność powietrza wynosi około 70%, a dzienne temperatury na poziomie morza zmieniają się stosunkowo niewiele – od około 31°C we wrześniu do 26°C w styczniu, a w nocy spadają do około 20°C. Warto jednak pamiętać, że na dużych wysokościach, na przykład podczas spacerów po Santo Antão, Santiago czy Fogo, można odczuwać zaskakujący chłód, dlatego ciepłe ubranie będzie mile widziane.

Marina w Mindelo na São Vicente. Fort. PuntVita 2020. Zobacz też: Trasa rejsu po Wyspach Zielonego Przylądka

Warunki wiatrowe na Cabo Verde

Wyspy Zielonego Przylądka leżą na szlaku północno-wschodnim, gdzie ponad 80% wiatrów wieje z tego kierunku z okazjonalnymi podmuchami z północy lub wschodu. Według opublikowanych statystyk, średnia prędkość wiatru wynosi około 10-12 węzłów, z 5% częstotliwością występowania ciszy.

Rzeczywiste prędkości wiatru osiągające 35 węzłów lub więcej występują średnio tylko cztery razy w roku i są praktycznie nieobecne od lipca do stycznia. W praktyce jednak wiatr zazwyczaj wydaje się znacznie silniejszy, szczególnie zimą i wiosną, kiedy średnia prędkość wynosi od 18 do 20 węzłów, pomiędzy grudniem a majem często osiągając 25-30 węzłów.

Wichury lub silne podmuchy wiatry są znacznie bardziej powszechne w północnym rejonie Wysp Zawietrznych (Ilhas de Barlavento), na których odbywa się większa część żeglugi turystycznej.

W drodze do marina w Mindelo na São Vicente. Fort. PuntVita 2020. Zobacz też: Relacja z rejsu po Wyspach Zielonego Przylądka 2020

Efekty lokalne wiatru na Cabo Verde

Powyższy ogólny obraz warunków wiatrowych komplikuje wpływ lokalnych efektów lądowych, szczególnie widocznych w kanale pomiędzy São Vicente a Santo Antão, gdzie występuje klasyczny efekt dyszy (podobnie jak na Wyspach Kanaryjskich).

Na wszystkich górzystych wyspach porywy wiatru spływające wąwozami mogą prowadzić do nagłych szkwałów. Zaobserwowano poryw wiatru do prędkość 55 węzłów, podczas gdy średnia siła wiatru wynosiła 30 węzłów. Podobna sytuacja może mieć miejsce też przy umiarkowanym wietrze: porywy do 35 węzłów mogą wystąpić przy średnim wietrze o prędkości 10-15 węzłów.

Kotwicowisko w Tarrafal de São Nicolau. Fort. PuntVita 2020. Zobacz też: Gdzie cumować na Wyspach Zielonego Przylądka?

Widoczność na Wyspach Zielonego Przylądka

Prawdziwa mgła jest prawie nieznana na Wyspach Zielonego Przylądka, chociaż widoczność może czasami być drastycznie ograniczona przez mgłę pyłową przenoszoną z głębi Afryki. Gorący, suchy wiatr znany jako harmattan, który wieje z północno-wschodnich kierunków, może znacznie ograniczać widoczność.

Przy wietrze o prędkości 15 węzłów lub więcej, wszystkie jachty, a szczególnie te bez radaru, powinny zbliżać się do wysp z dużą ostrożnością. W okresie od listopada do marca działanie harmattanu może sięgać nawet 6 mil morskich od lądu, co zwykle ogranicza widoczność nawet do 5 mil lub mniej.

Najniższa widoczność jaką kiedykolwiek odnotowano z powodu harmattanu była na poziomie 50 metrów. Rzeczywiście, słyszano o załogach, dla których pierwszym sygnałem zbliżającej się wyspy był szum fal rozbijających się o skały.

Harmattan wyraźnie widoczny u brzegów wyspy São Nicolau. Fort. PuntVita 2020. Zobacz też: 5 zaskakujących faktów o Wyspach Zielonego Przylądka

Pływy i prądy

Zasięgi pływów na Wyspach Zielonego Przylądka są niewielkie. W São Vicente wynoszą mniej niż 1 m przy przypływie (0,4 m powyżej punktu odniesienia) i tylko 0,5 m przy odpływie. Pływowe prądy na morzu również są nieistotne, ale mogą być szczególnie silne w przejściach między wyspami, zwłaszcza w Canal de São Vicente i Canal de Santa Luzia, gdzie w połączeniu z prądem oceanicznym osiągają prędkość przekraczającą 4 węzły.

Są doniesienia o prądzie pływowym o prędkością 2 węzłów u południowego wybrzeża Santiago, blisko na zachód od Porto da Praia, podczas odpływu.

Podobnie podczas przypływu pomiędzy Boavista a skalistą wysepką Ilhéu de Sal Rei – jachty zmierzające do portu muszą w tym miejscu uważać na prąd i płytko zanurzone skały.

Silny prąd przybrzeżny przy miasteczku Ponta do Sol na wyspie Santo Antão. Fort. PuntVita 2020. Zobacz też: Nurkowanie na Cabo Verde

Boje i światła

Wszystkie światła oraz niektóre oświetlone boje na Wyspach Zielonego Przylądka są zgodne z systemem IALA A, podobnie jak w Europie.

Należy jednak podkreślić, że wiele – jeśli nie większość – świateł po prostu nie działa. Według oficjalnych źródeł z 2014 roku, na Cabo Verde tylko 39 z 74 latarni morskich i innych obiektów oświetleniowych było sprawnych – to ledwie ponad połowa.

Częstym powodem braku świateł jest kradzież baterii, paneli słonecznych lub innych urządzeń elektrycznych, chociaż proste awarie również stanowią znaczną część problemów.

Jeśli zatem światło na jednej z nielicznych oświetlonych boi na wyspach zawiedzie, pozostawia w ciemnościach duże, rdzewiejące zagrożenie… Niektóre światła, mimo że działają, mogą nie być dostatecznie widoczne. Przykładem jest światło na falochronie w Porto da Palmeira na wyspie Sal.

Większość przejść pomiędzy sąsiednimi wyspami można pokonać w świetle dziennym, jednak w przypadku żeglugi między wyspami oddalonymi od siebie warto rozważyć nocne wypłynięcie. Jeśli planujemy dotrzeć na ląd po raz pierwszy, nie znając miejsca cumowania wejście zdecydowanie powinno odbyć się w dzień. Jeśli mimo wszystko docieramy do miejsca postoju w nocy, polecanym rozwiązaniem jest zaczekanie do pierwszego świtu.

Niedziałająca latarnia morska na São Vicente. Fot. PuntoVita 2020 / Krzysztof Domogała. Zobacz też: Bezpieczeństwo na Wyspach Zielonego Przylądka

Sklepy żeglarskie i serwis jachtów na Cabo Verde

W Cabo Verde dostępność sklepów żeglarskich jest dość ograniczona, co może stanowić wyzwanie dla żeglarzy. Dostępność części zamiennych do jachtów oraz innych produktów żeglarskich na Cabo Verde jest bardzo ograniczona, a większość z nich można znaleźć jedynie w Mindelo w sklepie boatCV.

Profesjonalny serwis jachtów na Wyspach Zielonego Przylądka

• Elektronika jachtowa
• Naprawa silników
• Olinowanie

Firma boatCV działa od 2003 roku. Strona: https://boatcv.com/

W większych miastach można jednak łatwo nabyć różnorodne przedmioty, takie jak artykuły elektryczne, węże oraz niektóre złączki ze stali nierdzewnej, które są dostępne w lokalnych sklepach z narzędziami. Warto być przygotowanym na te ograniczenia, aby zapewnić sobie komfort podczas żeglugi po archipelagu.

W 2024 roku sklep taki istniał w Tarrafal na São Nicolau – położony nad brzegiem w pobliżu posterunku policji (niewidoczny na Google). Były tam też pewne części do łodzi.

W razie konieczności trzeba o wszystko pytać tubylców. Za pomocą Google Maps znajdziemy głównie knajpki i sklepy spożywcze. Akurat na Cabo Verde jeśli czegoś nie ma w Internecie, nie oznacza to, że nie istnieje.

Przewodnik na São Nicolau. Fot. PuntVita 2020. Zobacz też: Atrakcje na Wyspach Zielonego Przylądka

Woda na Cabo Verde

Na większości wysp brakuje wody pitnej, co sprawia, że jej pozyskiwanie staje się istotnym elementem planowania rejsu.

Napełnianie zbiorników wodą możliwe jest jedynie w kilku lokalizacjach: Porto da Palmeira na wyspie Sal, Porto do Tarrafal na São Nicolau (choć to niepewne), Mindelo na São Vicente oraz Porto da Praia na Santiago.

Wyłącznie w marinie Mindelo proces ten odbywa się za pomocą węża podłączonego do kranu na kei. W pozostałych miejscach wodę trzeba czerpać z kranu do baniaków i transportować łódką na pokład jachtu. Lokalne dzieci lub rybacy często chętnie pomagają w transporcie wody, oczekując za to zapłaty w escudo.

Cena wody różni się od wyspy. Tylko trzy wyspy mają naturalne źródła wody pitnej: Fogo, Brava i Santo Antão. Kyrat te wyspy należą do najrzadziej odwiedzanych przez żeglarzy ze względu na całkowity brak infrastruktury. Wyspy, po których się najczęściej tu żegluje pozyskują wodę pitną poprzez odsalanie wody morskiej.

Widok z góry Monte Gordo na wyspie São Nicolau. Fot. PuntVita 2020. Zobacz też: Co jest zielonego na Wyspach Zielonego Przylądka?

Paliwo na Cabo Verde

Na wyspach olej napędowy oraz benzyna są dostępne w większości portów lecz działa to podobnie jak uzupełnianie wody: w Mindelo jest codziennie działająca stacja benzynowa dla jachtów, a na pozostałych wyspach wodę trzeba dowieźć łodzią.

Możliwość tankowania istnieje w Porto da Palmeira, Porto do Tarrafal oraz Porto da Praia. Warto zaplanować zakupy paliwa z wyprzedzeniem, aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek podczas rejsu.

Gaz na Cabo Verde

Wymiana butli jest możliwa w większości miast, zazwyczaj na stacjach Shell. Inne cylindry, takie jak butan, można napełniać w Porto da Palmeira, Mindelo oraz Porto da Praia – warto sprawdzić szczegółowe informacje dla każdego portu.

W marinie Mindelo znajdziemy nie tylko codziennie działającą stację benzynową, ale też codziennie działający bar w marinie. PuntVita 2020. Zobacz też: Galeria zdjęć z rejsów po Wyspach Zielonego Przylądka?

Zakupy na Cabo Verde

Sklepy spożywcze są łatwo dostępne, ale trzeba wiedzieć, że 90% produktów spożywczych dostępnych na Cabo Verde pochodzi z importu. Czasami półki w sklepach mogą nie być pełne w przypadku opóźnień transportowych.

Warto zwrócić uwagę na lokalne produkty i pamiątki, które odzwierciedlają bogatą kulturę i tradycje archipelagu. Można kupić tutaj lokalnie produkowaną kawę, rękodzieło i sztukę afrykańską.

Targ miejski w Mindelo – Mercado Municipal. PuntVita 2020. Zobacz też: Co kupić na Cabo Verde?

Postrzeganie Cabo Verde przez żeglarzy

Przez wiele lat Cabo Verde było jedynie wygodnym przystankiem dla żeglarzy w drodze do Karaibów lub Brazylii. Większość odwiedzających stanowili Brytyjczycy, Niemcy i mieszkańcy Niderlandów.

Sytuacja ta stopniowo ulega zmianie. Wyspy Zielonego Przylądka stają się celem podroży żeglarzy i turystów z wielu krajów. Przy odrobine szczęścia w popularnych turystycznych lokalizacjach można usłyszeć też język polski, co świadczy o rosnącym zainteresowaniu tym archipelagiem.

Z każdym rokiem liczba turystów przybywających na te malownicze wyspy wzrasta, a ich unikalna kultura oraz piękne krajobrazy stają się coraz bardziej doceniane. Możliwe, że wkrótce Cabo Verde zyska status popularnego celu podróży wśród żeglarzy z całego świata. Póki co infrastruktura dla żeglarzy poza Mindelo rozwija się bardzo powoli.

Republika Zielonego Przylądka może też być celem tzw. Ekoturystyki. Różnorodne krajobrazy wulkaniczne, endemiczne gatunki (np. Smocze Drzewo), liczne siedliska żółwi morskich i bogate życie podwodne – to wszystko można zobaczyć na Cabo Verde.

Żółw morski w pobliżu wyspy Boavista. Zobacz też: Zwierzęta na Cabo Verde.