Zwierzęta na Cabo Verde

Wyspy Zielonego Przylądka, położone na Oceanie Atlantyckim, to nie tylko raj dla miłośników żeglarstwa, ale także miejsce, gdzie można spotkać różnorodne gatunki zwierząt. Archipelag ten charakteryzuje się unikalnym ekosystemem, który łączy elementy fauny lądowej i morskiej.

Zwierzęta na wyspach Zielonego Przylądka

Na lądzie można spotkać wiele gatunków ptaków oraz niektóre ssaki. Wśród najważniejszych przedstawicieli fauny wyspowej znajdują się:

• Ptaki: Cabo Verde jest domem dla wielu endemicznych gatunków ptaków, takich jak słowik rdzwawy i kruk afrykański. Wyspy są również miejscem przystankowym dla ptaków migrujących, co czyni je doskonałym miejscem do obserwacji ornitologicznych.
• Sssaki: Wśród ssaków można spotkać głównie szczury i króliki, które zostały wprowadzone przez ludzi. Rodzime ssaki są nieliczne, a ich liczba jest ograniczona przez trudne warunki życia.

Kruk afrykański, właściwie kruk srokaty (Corvus albus) to większy ptak z rodziny krukowatych, który jest powszechnie spotykany na Cabo Verde. Charakteryzuje się czarnym upierzeniem z niebieskawym połyskiem oraz dużym, mocnym dziobem.

Kruki są inteligentnymi ptakami społecznymi, które często występują w grupach. Ich zdolności do rozwiązywania problemów i adaptacji do różnych warunków środowiskowych czynią je wyjątkowymi.

Wszystkie ssaki, jakie dziś można spotkać na Cabo Verde, są zwierzętami domowymi, sprowadzonymi tu przez Portugalczyków: krowy, świnie, psy, koty, osły, konie, woły, kozy. Konie są niewielkiego wzrostu. Lepiej mają się krowy – krzyżówka z afrykańskim bykiem.

Krowa pasąca się na trawniku przed lotniskiem w Esparagos na wyspie Sal. Fot. PuntoVita 2020.

Zwierzęta w wodzie

Wody otaczające Cabo Verde są niezwykle bogate w różnorodność życia morskiego. Można tu spotkać wiele interesujących gatunków:

• Delfiny: Często pływają w okolicznych wodach, a ich obecność przyciąga turystów i miłośników nurkowania.
• Żółwie morskie: W okolicach wysp można spotkać kilka gatunków żółwi, w tym żółwia skórzastego (największy) i szylkretowego (najładnieszy)
• Wieloryby: Oprócz humbaków, Republika Zielonego Przylądka słynie z wielorybów wszelkiego rodzaju, zwłaszcza z mniej znanych wielorybów zębowych, w tym grindwali i kaszalotów. Niełatwo je dostrzec, ale przemierzają cały archipelag.
• Rekiny: Wody te zamieszkują różne gatunki rekinów, w tym rekiny młoty i rekiny rafowe.
• Ryby: Ocean wokół Cabo Verde jest domem dla wielu gatunków ryb, takich jak tuńczyki, dorady oraz mureny. To sprawia, że region ten jest popularnym miejscem dla wędkarzy.

Rodzaje delfinów na Cabo Verde

Na wodach Cabo Verde można spotkać kilka gatunków delfinów, z których najpopularniejsze to delfin zwyczajny (Delphinus delphis) i delfin butlonosy (Tursiops truncatus).

Delfin zwyczajny, delfin pospolity, delfin długopyski, (Delphinus delphis)

Delfiny zwyczajne wyróżniają się długim dziobem, co jest jedną z ich charakterystycznych cech. Ich płetwa grzbietowa ma delikatne wygięcie w kierunku tyłu. Grzbiet tych delfinów jest czarny, natomiast brzuch ma kolor biały. Plama znajdująca się na boku delfina może przybierać różne odcienie, takie jak białe, błękitne, jasnoszare, żółtawo-kremowe lub żółtawo-brązowe, w zależności od konkretnej populacji.

Delfiny zwyczajne są znane z zabawowych zachowań, które obejmują akrobacje, pościgi oraz interakcje z innymi delfinami. Delfiny te często współpracują w grupach, co zwiększa efektywność ich łowów. Używają skoordynowanych strategii, aby wspólnie gonić i łapać ryby, co pokazuje ich umiejętność pracy zespołowej.

Delfin butlonosy, butlonos zwyczajny, butlonos, delfin butlonosy, afalina (Tursiops truncatus).

Należy do najczęściej występujących i najszerzej rozprzestrzenionych gatunków delfinów. Butlonosy to duże delfiny. Ich skóra ma szary kolor, przy czym grzbiet jest ciemniejszy, a brzuch biały. Delfiny żyjące w cieplejszych i bardziej przejrzystych wodach mają ciemniejszą, niemal czarną skórę. Te walenie wyróżniają się posiadaniem długiego dzioba, a dolna szczęka jest bardziej wysunięta niż górna. Płetwa grzbietowa ma łagodny zakrzywiony kształt, skierowany do tyłu.

Te delfiny potrafią nurkować na głębokość do 300 m i wytrzymywać bez oddychania do 15 minut. Osiągają prędkości do 40 km/h, co czyni je jednymi z najszybszych waleni. Żyją w grupach średniej wielkości, które mogą liczyć od 10 do 25 osobników, a czasami tworzą większe stada. Butlonosy są znane z tworzenia skomplikowanych sojuszy społecznych.

Żółwie morskie na Cabo Verde

Na Cabo Verde można spotkać kilka gatunków żółwi morskich, które są ważnym elementem ekosystemu oceanicznego. W rejonie archipelagu zaobserwowano 5 z 7 żyjących obecnie gatunków żółwi morskich (od najmniejszego do największego): żółwie oliwkowe, karetta, zielone, szylkretowe i skórzaste. Spośród nich żółw szylkretowy jest jedynym gatunkiem, który regularnie gniazduje na wyspach.

Żółw oliwkowy (Lepidochelys olivacea) 

• Karapaks ma od 60 do 75 cm
• Masa ciała od 35 do 50 kg

Jest najmniejszy z całej rodziny żółwi morskich. Jest przede wszystkim mięsożerny, chociaż czasami spożywa również rośliny, w zależności od dostępności pokarmu. W okresach między sezonami godowymi a lęgowymi podejmuje długie migracje, które często obejmują dystanse sięgające ponad 4 tysiące kilometrów.

Żółw oliwkowy jest znany z tego, że często gniazduje w dużych grupach, co jest rzadkością wśród żółwi, które w większości są samotnikami.

Żółw szylkretowy (Eretmochelys imbricata) 

• Karapaks ma od 58 do 140 cm długości
• Masa ciała do ok. 500 kg

Żółw szylkretowy swoim wyglądem nie wyróżnia się szczególnie spośród swoich bliskich krewnych. Podobnie jak inne żółwie, ma spłaszczone ciało, ochronny karapaks oraz kończyny przystosowane do pływania. Z pozoru wyróżnia go jedynie długi, zakrzywiony ku dołowi dziób oraz wyraźnie zaznaczone krawędzie pomiędzy poszczególnymi elementami skorupy.

W rzeczywistości żółw szylkretowy posiada wiele unikatowych cech, które czynią go bardzo niezwykłym przedstawicielem rodziny żółwi morskich (Cheloniidae).

W przeciwieństwie do większość żółwi morskich, które żyją w otwartych wodach oceanu, żółw szylkretowy całymi dniami przebywa w płytkich lagunach i na rafach koralowych, gdzie żywi się swoim ulubionymi gąbkami.

To dość ekscentryczna praktyka – nawet jak na żółwia. Żółw szylkretowy jest pierwszym gąbkożernym gatunkiem żółwia morskiego.  Jest to tym bardziej osobliwe zważywszy na fakt, że większość gąbek jest wysoce toksyczna.

Szylkretowemu to jednak nie przeszkadza, mało tego – z powodu jadowitych parzydełkowców jakie dodaje do swojej diety, mięso tego żółwia może być w pewnym stopniu toksyczne, co zniechęca potencjalnych wrogów do zjadania go.

Gatunek ten jest właścicielem najmocniejszego żółwiowego pancerza (prawdopodobnie ewolucyjnie najnowocześniejszego), z ostrymi piłkowanymi krawędziami. Rekiny i krokodyle rzadko zaczepiają dorosłe osobniki, tylko duże ośmiornice są podejrzewane o regularne ataki na te żółwie.

Pancerz żółwia szylkretowego mieni się różnymi kolorami. Płytki pancerza posiadają zdolność biofluorescencji – odbijania niebieskiego światła padającego na powierzchnię skorupy i ponownego emitowania go w innym kolorze. Najczęstsze kolory to zielony, czerwony i pomarańczowy [1]. Ta różnorodność kolorystyczna może pełnić funkcję kamuflażu w środowisku raf koralowych.

Żółw szylkretowy pływa szybko i zwinnie, osiągając zawrotną prędkość do 30 km/h (około 19 mph) w wodzie. Dodatkowo żółwie te posiadają bardzo dobry wzrok: różne receptory barw pozwalają mu dostrzegać promieniowanie podczerwone i ultrafioletowe.

Jak każdy z żółwi morskich musi czasem wyjść na ląd. Tu również przejawia się jego indywidualizm. Ślady, które żółwie szylkretowe zostawiają na piasku, zazwyczaj mają asymetryczny kształt. Dzieje się tak, ponieważ te gady poruszają się w sposób zmienny i nieregularny. Tego rodzaju zachowanie jest nietypowe w porównaniu do innych gatunków żółwi, takich jak żółw zielony czy żółw skórzasty, które poruszają się w sposób bardziej symetryczny i równomierny.

Cabo Verde jest również ważnym miejscem dla gniazdowania żółwi szylkretowych, zwłaszcza na wyspach takich jak Boavista i Sal. Sezon gniazdowania trwa zazwyczaj od maja do września, kiedy to samice wracają na plaże, aby składać jaja.

Żółw karetta (Caretta caretta) 

• Karapaks ma do 120 cm długości
• Masa ciała do ok. 100 kg, ale znane są osobniki o masie około 500 kg

Bardzo energiczne i zaradne żółwie. Polują na ryby i małe zwierzęta morskie jak meduzy czy kałamarnice. Dzięki potężnym szczękom potrafią otworzyć małże i ostrygi. Dają sobie radę także z krabami. Sporadycznie jedzą glony.

Choć preferują ciepłe morza i oceany, żółwie te były spotykane również daleko na północy powyżej 70°N, na Morzu Barentsa. W 1964 roku obserwowano je nawet koło Murmańska.

Pływają także w Morzu Śródziemnym, gdzie jako jedyne żółwie morskie rozmnażają się.

Żółwie karetta to najczęściej spotykane żółwie na Cabo Verde, można nawet z nimi popływać. Atrakcja ta jest organizowana przez lokalnych rybaków w wiosce Sao Pedro, na południu wyspy São Vicente. Fot. PuntoVita 2024. Zobacz więcej zdjęć z rejsu po Cabo Verde w galerii rejsu po Wyspach Zielonego Przylądka 2024.

Żółw zielony (Chelonia mydas)

• Karapaks ma do 140 cm długości
• Masa ciała do ok. 500 kg

Choć jest bliskim kuzynem żółwia karetta, prowadzi znacznie spokojniejszy tryb życia. Żywi się głównie pokarmem roślinnym: trawą morską i glonami. Zdecydowanie preferują ciepłe wody strefy równikowej, zwłaszcza archipelagi takie jak Cabo Verde lub Karaiby.  Często spotyka się go na pełnym morzu w stadach liczących kilkanaście osobników.

Dawniej w Polsce używana była też nazwa szylkret olbrzymi. Samo słowo „szylkret” pochodzi z języka niemieckiego „Schildkröte” i oznacza żółwia.

Bardzo żółwiasty żółw, z charakterystycznymi regularnie rozmieszczonymi tarczkami na głowie i płetwach.

Żółw skórzasty (Dermochelys coriacea) 

• Karapaks ma 1–2 metry długości (rekord 213 cm)
• Masa ciała zwykle 260–500 kg (rekord 916 kg)

Nie należy do najpiękniejszych żółwi świata – choć pewnie zupełnie się tym nie przejmuje – jest natomiast zdecydowanym liderem pod względem rozmiarów skorupy. To nie tylko największy żółw morski, ale również jeden z największych gadów obecnie żyjących na Ziemi, ustępujący tylko niektórym krokodylom.

Pewne jego cechy są nietypowe w porównaniu z innymi żółwiami. Struktura jego skorupy jest zupełnie inna, właściwie nie jest to klasyczna „żółwiowa skorupa” (fachowo mówiąc – karapaks), lecz gruba skóra z osadzonymi płatami kostnymi. Jest bardziej elastyczna, co umożliwia kurczenie się i nurkowanie na ogromne głębokości, nawet do 1000 metrów.

Dodatkowo żółwie skórzaste są odporne m.in. na toksyny produkowane przez rozmaite meduzy, z żeglarzem portugalskim włącznie (najbardziej niebezpieczny parzydełkowiec).

Zasięg występowania tego żółwia jest największy wśród wszystkich gadów żyjących obecnie na Ziemi. To silnie wędrowne stworzenia, potrafią przepłynąć odległość od 6000 do 12 000 km rocznie. Są samotnikami.

Strażacy uwalniają 1,65-metrowego żółwia na plaży Barra da Tijuca w Brazyli. Zwierzę zostało uwięzione w sieci rybackiej – fot. Andréa Farias 2006, Wikimedia Commons, CC BY-SA 2.0

Wieloryby na Cabo Verde

Wiosną na Wyspach Zielonego Przylądka ocean tętni śpiewem wielorybów. Co roku w marcu populacja rozrodcza tego archipelagu, licząca około 250 humbaków, zaczyna powracać z północnego Atlantyku. Przybywają do osłoniętych wód wokół wschodnich Wysp Zielonego Przylądka, aby się rozmnażać i rodzić młode — i to jest pora roku, kiedy są najbardziej głośne.

• Najlepsze lokalizacje do obserwacji wielorybów są wyspy Boa Vista i Sal , gdzie można je zobaczyć najczęściej.

• Najlepszy czas do obserwacji wielorybów to zazwyczaj marzec i kwiecień, ale duże szanse na zobaczenie ich są już w lutym lub nawet w maju

Wody Zielonego Przylądka są bogate w bioróżnorodność morską, odnotowano co najmniej 18 gatunków waleni. Obejmuje to różne rodzaje delfinów obok wielorybów, co czyni je doskonałym miejscem dla miłośników dzikiej przyrody morskiej.

Wyskok humbaka ponad powierzchnię wody

Rekiny na Cabo Verde

Na Cabo Verde, szczególnie wokół wyspy Boa Vista, regularnie obserwuje się prawie 20 gatunków rekinów. Niektóre z najbardziej znanych gatunków to:

• Rekin młot (Sphyrna lewini): Gatunek ten jest uważany za zagrożony i często występuje w tym regionie.
• Rekin tygrysi (Galeocerdo cuvier): Jest jednym z największych drapieżników w wodach Wysp Zielonego Przylądka, występuje głównie na wodach przybrzeżnych.
• Rekin wielorybi (Rhincodon typus): Największa ryba świata, którą można zobaczyć w wodach wokół Cabo Verde.
• Rekin mako (Isurus oxyrinchus): Szybki i zwinny drapieżnik, występujący również w tych wodach.
• Rekin czarnopłetwy (Carcharhinus limbatus): Powszechnie występuje w strefach przybrzeżnych i znany jest ze swoich charakterystycznych płetw z czarnymi końcami.
• Rekin pielęgniarz (Ginglymostoma cirratum): Często można go zobaczyć odpoczywającego na dnie morza. Ma paskudny wyraz twarzy.
• Rekin tygrysi piaskowy (Carcharias taurus): To bardzo rzadki gatunek, który można spotkać w tym regionie.

Łagodny olbrzym. Największa znana ryba. Największy wiarygodnie zmierzony osobnik tego gatunku mierzył 18,8 m długości. Masa ciała rekina wielorybiego sięga 13,6 t (niepotwierdzone dotąd pogłoski mówią o osobnikach nawet 20-metrowej długości, ważących ponad 30 ton). Zjada plankton i nekton – skorupiaki, głowonogi i drobne ryby pelagiczne. Dożywa ponad 70 lat.

Czy na Cabo Verde są niebezpieczne zwierzęta?

Cabo Verde jest stosunkowo bezpiecznym miejscem pod względem zagrożeń ze strony dzikich zwierząt. Niemniej jednak, warto być świadomym kilku kwestii:

• Rekiny: W wodach Cabo Verde można spotkać rekiny, w tym żarłacze żółte i cytrynowe. Chociaż są to drapieżniki, rzadko atakują ludzi. Ostatnie znane incydenty miały miejsce wiele lat temu, a rekiny często są przyzwyczajone do obecności ludzi, co sprawia, że nie postrzegają ich jako zagrożenia.
• Jeżowce: Podczas pływania w wodzie należy uważać na jeżowce, które mogą być bardziej niebezpieczne niż spotkanie z rekinami. Ich kolce mogą powodować bolesne ukłucia.
• Jadowite gatunki: Na wyspach NIE występują jadowite zwierzęta. Nie ma informacji na temat jadowitych węzy, pająków czy skorpionów na Cabo Verde.
• Choroby przenoszone przez owady: Jak w wielu tropikalnych regionach, istnieje potencjalne ryzyko chorób przenoszonych przez komary. Zaleca się stosowanie podstawowych zabezpieczeń przed ukąszeniami, natomiast nie jest to rejon o wzmożonej aktywności tych insektów.

Jadąc na Cabo Verde nie trzeba się obawiać niebezpiecznych zwierząt – zachowanie całkowicie podstawowych zasad bezpieczeństwa jest wystarczające, aby cieszyć się pobytem.

Cabo Verde to miejsce o unikalnej faunie, która zachwyca zarówno mieszkańców, jak i turystów. Odkrywanie bogactwa zwierząt morskich stanowi niezapomniane doświadczenie dla każdego odwiedzającego te malownicze wyspy.

Zdjęcia:

• Pied Crow (Corvus albus) – World of Birds, Cape Town, South Africa, DickDaniels, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pied_Crow_(Corvus_albus)_RWD2.jpg
• Krowa pasąca się na trawniku przed lotniskiem w Esparagos na wyspie Sal. Fot. PuntoVita 2020
• Jessica Redfern, Protected Resouces Division, Southwest Fisheries Science Center, La Jolla, California. swfsc.nmfs.noaa.gov/PRD/
• NASA, Bottlenose Dolphin – Tursiops truncatus A dolphin surfs the wake of a research boat on the Banana River – near the Kennedy Space Center.
• Mały żółw oliwkowy, https://pxhere.com/pl/photo/890568, CC0 Domena publiczna
• Żółw szylkretowy, https://www.freepik.com/free-photo/closeup-shot-beautiful-turtle-swimming-sea_11183066.htm
• Pływanie z żółwiami, fot. PuntoVita 2024.
• Closeup of a green sea turtle swimming underwater under the lights – cool for nature concepts, https://www.freepik.com/
• Alastair Rae from London, United Kingdom – Leatherback Sea Turtle, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=74568704
• By Andréa Farias Farias from Brasília, Brasil – Em torno de 400k., CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=83076787
• Wyskok humbaka ponad powierzchnię wody, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3114623
• Rekin wielorybi, User:Zac Wolf (original), en:User:Stefan (cropping) – en:Image:Whale shark Georgia aquarium.jpg, CC BY-SA 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1312499

Źródła:

1. Exclusive Video: First „Glowing” Sea Turtle Found, https://www.nationalgeographic.com/animals/article/150928-sea-turtles-hawksbill-glowing-biofluorescence-coral-reef-ocean-animals-science